Distribution
Gargönd verpur í Norður-Ameríku, Evrópu og Asíu. Hún er nær alger farfugl. Gargönd er fáliðaður varpfugl hér á landi og með takmarkaða útbreiðslu, þótt stöku fuglar verpi víða á andríkum svæðum.
Population
Talið er að hér verpi 400−500 pör og byggist það einkum á talningum á Mývatni þar sem gargöndin er langalgengust. Fuglum þar fjölgaði verulega frá 1990 til 2011, en þá fundust þar 514 steggir að vori (Náttúrurannsóknastöðin við Mývatn, óbirt gögn). Hefur fækkað nokkuð síðan.
Shortlist
NT* (í yfirvofandi hættu)
| Ísland | Evrópuválisti | Heimsválisti |
|---|---|---|
| NT* | LC | LC |
Forsendur flokkunar
Kynslóðalengd (IUCN): 7,1 ár Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1996–2017
Gargöndum hefur fjölgað við Mývatn sem er meginvarpsvæði þeirra hér á landi. Stofninn er þó talinn innan við 1.000 kynþroska fuglar og flokkast því strangt til tekið sem tegund í nokkurri hættu (VU, D1). Þetta mat er hins vegar fært niður hér samkvæmt leiðbeiningum IUCN. Íslenskar gargendur eru farfuglar og getur stofninn því ekki talist einangraður og er auk þess <1% af evrópska stofninum (1 flokkur). Endanlegt mat er því að gargöndin sé í yfirvofandi hættu (NT).
Á Válista 2000 var gargönd metin tegund í nokkurri hættu (VU), stofn minni en 1.000 kynþroska einstaklingar sem í raun er sama frummat og nú.
Viðmið IUCN: (D1)
D. Stofn mjög lítill eða takmarkaður.1. Stofn talinn vera minni en 1000 kynþroska einstaklingar.
Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)
Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)
Eldri válistar
Válisti 2000: Gargönd var flokkuð sem tegund í nokkurri hættu (VU).
Protection
Gargönd er friðuð samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.
Priority Site
Mývatn er eina svæðið hér á landi sem hefur alþjóðlega þýðingu fyrir gargendur (sjá töflu). Þar er jafnframt mikinn meirihluta íslenska varpstofnsins að finna og eins er Mývatn eini þekkti fjaðrafellistaður gargandar hér á landi. Líklegt er að gargendur felli einnig fjaðrir í Skagafirði, því 50–70 gargandarsteggir hafa iðulega sést á Áshildarholtsvatni síðsumars (Einar Ó. Þorleifsson, óbirt heimild).
A4 i: Evrópa = 2.350 fuglar/birds; 783 pör/pairs (Wetlands International 2016)
B1 i: NV-Evrópa = 1.100 fuglar/birds; 367 pör/pairs (Wetlands International 2016)
Tables
Gargandarvarp á mikilvægum fuglasvæðum á Íslandi – Breeding Mareca strepera in important bird areas in Iceland.
| Svæði Area | Svæðisnúmer Area code | Árstími Season | Fjöldi (pör) Number (pairs) | Ár Year | % af íslenskum stofni % of Icelandic popul. | Alþjóðlegt mikilvægi International importance | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Vestmannsvatn1 | VOT-N_9 | B | 13 | 2016 | 2,9 | ||
| Mývatn–Laxá2 | VOT-N_11 | B | 362 | 2006–2015 | 80,4 | B1i | |
| Öxarfjörður1 | VOT-N_12 | B | 5 | 2016 | 1,1 | ||
| Úthérað3 | VOT-A_3 | B | 5 | 2000 | 1,1 | ||
| Alls–Total | 385 | 85,6 | |||||
| 1Náttúrustofa Norðausturlands, óbirt gögn/unpubl. data 2Náttúrurannsóknastöðin við Mývatnn, óbirt gögn/unpubl. data 3Guðmundur A. Guðmundsson o.fl. 2001 | |||||||
Images
References
Guðmundur A. Guðmundsson, Guðmundur Guðjónsson, Sigurður H. Magnússon, Kristbjörn Egilsson, Halldór Walter Stefánsson og Kristinn Haukur Skarphéðinsson 2001. Kárahnjúkavirkjun: áhrif breytinga á vatnafari Jökulsár á Dal og Lagarfljóts á gróður, fugla og seli. Náttúrufræðistofnun Íslands, NÍ-01005. Reykjavík: Náttúrufræðistofnun Íslands.
Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search [skoðað 26. nóvember 2016].
Author
Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, júní 2018, október 2018
Biota
- Tegund (Species)
- Gargönd (Mareca strepera)
English Summary
The Mareca strepera population in Iceland is estimated 400‒500 pairs with approx. 80% breeding at Lake Mývatn, which is designated IBA for this species.
Icelandic Red list 2018: Near threatened (NT), downlisted from Vulnerable (VU) in 2000.