Hrossagaukur (Gallinago gallinago)

Hrossagaukur (Gallinago gallinago)
Hrossagaukur (Gallinago gallinago). – Photo by Daníel Bergmann

Distribution

Hrossagaukur verpur í Evrópu og Asíu til Kyrrahafs. Hann er nær alger farfugl sem fer til V-Evrópu á vetrum, einkum til Írlands.

Population

Hér á landi er hrossagaukur algengur varpfugl og er stofninn metinn um 300.000 pör (Kristinn Haukur Skarphéðinsson o.fl. 2017). Eldra mat sem byggði á hliðstæðum aðferðum en rýrari gögnum var 180.000 pör (Thorup 2006). Íslenskir fuglar tilheyra sérstakri deilitegund (Gallinago gallinago faeroensis) og verpa >95% hennar hér, en auk þess í Færeyjum og á norðanverðum Bretlandseyjum.

Dreifing og þéttleiki eftir vistlendum: Hrossagaukur ­er láglendisfugl útbreiddur um allt land en algeng­astur um vestari helming landsins (sjá kort). Reiknuð stofnstærð er 305.700 pör og líklega er <1% stofns ofan 300 m hæðarlínu (Kristinn Haukur Skarphéðinsson o.fl. 2017). Mestur þéttleiki er í mýravist 21,3 pör/km², næst kemur graslendi með 19,7 pör/km² og þar á eftir lúpína með 19,5 pör/km². Mikilvægustu vistir eru mýravist með 97.600 pör og móavist með 67.400 pör. Um 29% hrossagauka verpa innan mikilvægra fuglasvæða (sjá töflu).

Shortlist

LC (ekki í hættu)

ÍslandEvrópuválistiHeimsválisti
LC LC LC

Forsendur flokkunar

Kynslóðalengd (IUCN): 4,8 ár Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir):

Hrossagaukar eru mjög algengir hér á landi og verpa víða en stofnþróun er óþekkt. Kerfisbundnar mælingar á þéttleika mófugla eru skammt á veg komnar (hófust árið 2006) og hafa aðeins verið teknar saman að litlum hluta. Ekki eru vísbendingar um að hrossagauki hafi fækkað hér og er hann því flokkaður sem tegund sem ekki er í hættu (LC).

Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)

Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)

Eldri válistar

Válisti 2000: Hrossagaukur var ekki í hættu (LC).

Protection

Hrossakaukur er friðaður samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Priority Site

Engir viðkomustaðir eða vetrarstöðvar hér á landi teljast alþjóðlega mikilvægar fyrir hrossagauk enda hópast hann ekki saman svo neinu nemur á fartíma.

IBA viðmið – IBA criteria:

A4 i: Evrópa = 125.200 fuglar/birds; 41.733 pör/pairs (Wetlands International 2016)

B1 i: 5.700 fuglar/birds; 1.900 pör/pairs (Wetlands International 2016 uppfært/updated)

Tables

Reiknaður fjöldi hrossagauka sem gæti orpið á þeim mikilvægu fuglasvæðum þar sem >1% íslenska stofnsins er að finna – Calculated number of breeding Gallinago gallinago within important bird areas with >1% of the Icelandic population.*

Svæði AreaSvæðisnúmer Area codeÁrstími SeasonFjöldi (pör) Number (pairs)Ár Year% af íslenskum stofni % of Icelandic popul.Alþjóðlegt mikilvægi International importance
Borgarfjörður–Löngufjörur FG-V_10 B 6.560 2013 2,1  
Laxárdalsheiði VOT-V_3 B 4.322 2013 1,4  
Arnarvatnsheiði VOT-N_1 B 3.272 2013 1,1  
Skagi VOT-N_5 B 4.213 2013 1,4  
Melrakkaslétta  FG-N_4 B 7.382 2013 2,4  
Úthérað VOT-A_3 B 4.078 2013 1,3  
Suðurlandsundirlendi VOT-S_3 B 48.609 2013 15,9  
Önnur mikilvæg svæði Other important areas   B 10.355 2013 3,4  
Alls–Total     88.791   29,0  
*byggt á Náttúrufræðistofnun Íslands, óbirt gögn/unpubl.data

Images

Hrossagaukur (Gallinago gallinago)
Hrossagaukur (Gallinago gallinago). – Photo by Daníel Bergmann
Hrossagaukur: útbreiðsla og reiknaður fjöldi óðala
Hrossagaukur: útbreiðsla og reiknaður fjöldi óðala í hverjum 10×10 km reit, byggt á þéttleika varpfugla í vistlendum, aðallega 2012−2013 – Gallinago gallinago: distribution and calculated number of territories within each 10×10 km grid, based on densities of breeding birds in different habitat type classes, mostly in 2012−2013.

References

Kristinn Haukur Skarphéðinsson, Borgný Katrínardóttir, Guðmundur A. Guðmundsson og Svenja N.V. Auhage 2016. Mikilvæg fuglasvæði á Íslandi. Fjölrit Náttúrufræðistofnunar Nr. 55. 295 s. rafræn útgáfa leiðrétt í nóvember 2017. http://utgafa.ni.is/fjolrit/Fjolrit_55.pdf.

Thorup, O., ritstj. 2006. Breeding waders in Europe 2000. International Wader Studies 14. Thetford: International Wader Study Group. (Tölur yfir íslenska stofna byggjast á óbirtri samantekt: Guðmundur A. Guðmundsson 2002. – Estimates of breeding populations of Icelandic waders worked out for the „Breeding waders in Europe 2000” report).

Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search [skoðað 26. nóvember 2016].

Author

Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, október 2018

Biota

Ríki (Kingdom)
Dýr (Animalia)
Fylking (Phylum)
Seildýr (Chordata)
Flokkur (Class)
Fuglar (Aves)
Ættbálkur (Order)
Strandfuglar (Charadriiformes)
Tegund (Species)
Hrossagaukur (Gallinago gallinago)

English Summary

The Gallinago gallinagopopulation in Iceland is estimated 306,000 pairs, based on measured densities in different habitat types and known and probable distribution; 26% may nest in IBAs designated for other species, but such areas are specifically designated for this species.

Icelandic Red list 2018: Least concern (LC) as in 2000.