Picture: Daníel Bergmann
Þúfutittlingur, haust (Anthus pratensis).
Picture: Daníel Bergmann
Þúfutittlingur (Anthus pratensis).
Þúfutittlingur: útbreiðsla og reiknaður fjöldi óðala í hverjum 10×10 km reit, byggt á þéttleika varpfugla í vistlendum, aðallega 2012−2013 – Anthus pratensis: distribution and calculated number of territories within each 10×10 km grid, based on densities of breeding birds in different habitat type classes, mostly in 2012−2013.
Útbreiðsla
Þúfutittlingur verpur í norðanverðri Evrópu og hefur vetursetu sunnar í álfunni og í N-Afríku. Hér verpur hann í grónu landi um land allt og er afar algengur.
Stofn
Giskað hefur verið á að varpstofn þúfutittlings á Íslandi sé 500.000−1.000.000 pör (Umhverfisráðuneytið 1992) sem er í góðu samræmi við mat á stofni þúfutittlings á láglendi <200 m h.y.s., út frá búsvæðavali og þéttleikamælingum eða um 545 þúsund pör (Tómas G. Gunnarsson o.fl. 2007). Hlíðstæð aðferð sem byggði á mun ítarlegri gögnum, einkum frá árunum 2012 og 2013, gaf um 1.500 þúsund pör á landinu öllu (Kristinn Haukur Skarphéðisson o.fl. 2017).
Dreifing og þéttleiki eftir vistlendum: Þúfutittlingur verpur einkum á láglendi en finnst þó í allt að 600 m hæð yfir sjó (sjá kort). Reiknuð stofnstærð er 1.516.000 pör (Kristinn Haukur Skarphéðinsson o.fl. 2017). Mestur er þéttleikinn í graslendi 78,4 pör/km², í mýravistum 69,2 pör/km² og í lúpínu 67,4 pör/km². Mikilvægustu vistgerðir/vistlendi eru móavist, 563.000 pör, og mýravistir, 318.000 pör. Um 28% þúfutittlinga reiknast innan mikilvægra fuglasvæða og munar þar mestu um Suðurlandsundirlendi, 14% (sjá töflu). Samkvæmt þessu er þúfutittlingur algengasti mófugl landsins og e.t.v. algengasti fugl landsins nú um stundir í ljósi þess hve lunda hefur fækkað mikið á síðustu árum.
Válisti
LC (ekki í hættu)
| Ísland |
Evrópuválisti |
Heimsválisti |
|---|
| LC |
LC |
LC |
Forsendur flokkunar
Kynslóðalengd (IUCN): 3,8 ár
Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir):
Þúfutittlingsstofnin hér á landi er mjög stór og verpur dreift. Þróun hans hér á landi er óþekkt en væntanlega sveiflast hann nokkuð milli ára og viðkoman væntanlega mjög sveiflótt. Kerfisbundnar mælingar á þéttleika mófugla hér á landi eru tiltölulega skammt á veg komnar (hófust árið 2006) og hefa enn sem komið er ekki verið teknar nógu vel saman til að hægt sé að varpa ljósi á stöðuna. Engar vísbendingar eru þó um að þúfutittlingi hafi fækkað mikið hér á landi og er hann því flokkaður sem tegund sem ekki er í hættu (LC).
Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)
Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)
Eldri válistar
Válisti 2000: Þúfutittlingur var ekki í hættu (LC).
Staða á heimsvísu
Þúfutittlingum hefur fækkað og eru þeir því bæði á heims- og Evrópuválista sem tegund í yfirvofandi hættu (NT; BirdLife International 2015).
Verndun
Þúfutittlingur er friðaður samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.
Mikilvæg svæði
Engin mikilvæg svæði eru skilgreind fyrir þúfutittling á Íslandi.
IBA viðmið – IBA criteria:
B3: Species of European conservation concern (category 4)
Töflur
Reiknaður fjöldi þúfutittlinga sem gæti orpið á þeim mikilvægu fuglasvæðum þar sem >1% íslenska stofnsins er að finna – Calculated number of breeding Anthus pratensis within important bird areas with >1% of the Icelandic population.*
Svæði
Area |
Svæðisnúmer
Area code |
Árstími
Season |
Fjöldi (pör)
Number (pairs) |
Ár
Year |
% af íslenskum stofni
% of Icelandic popul. |
Alþjóðlegt mikilvægi
International importance |
|---|
| Borgarfjörður–Löngufjörur |
FG-V_10 |
B |
26.049 |
2013 |
1,7 |
|
| Laxárdalsheiði |
VOT-V_3 |
B |
21.571 |
2013 |
1,4 |
|
| Arnarvatnsheiði |
VOT-N_1 |
B |
17.869 |
2013 |
1,2 |
|
| Skagi |
VOT-N_5 |
B |
20.663 |
2013 |
1,4 |
|
| Melrakkaslétta |
FG-N_4 |
B |
51.756 |
2013 |
3,4 |
|
| Úthérað |
VOT-A_3 |
B |
18.108 |
2013 |
1,2 |
|
| Suðurlandsundirlendi |
VOT-S_3 |
B |
214.543 |
2013 |
14,2 |
|
Önnur mikilvæg svæði
Other important areas |
|
B |
48.594 |
2013 |
3,2 |
|
| Alls–Total |
|
|
419.153 |
|
27,7 |
|
| *byggt á Náttúrufræðistofnun Íslands, óbirt gögn/unpubl. data |
English summary
Anthus pratensis is one of the most common birds in Iceland. The population is estimated one and a half million pairs based on measured densities in different habitat types and known and probable distribution; 28% may nest in IBAs designated for other species, but such areas are specifically designated for this species.
Icelandic Red list 2018: Least concern (LC) as in 2000.
Heimildir
Birdlife International 2015. European red list of birds. Luxembourg: Official publication of the European communities. http://datazone.birdlife.org/userfiles/file/Species/erlob/EuropeanRedListOfBirds_June2015.pdf [skoðað 20.10.2016].
Kristinn Haukur Skarphéðinsson, Borgný Katrínardóttir, Guðmundur A. Guðmundsson og Svenja N.V. Auhage 2016. Mikilvæg fuglasvæði á Íslandi. Fjölrit Náttúrufræðistofnunar Nr. 55. 295 s. rafræn útgáfa leiðrétt í nóvember 2017. http://utgafa.ni.is/fjolrit/Fjolrit_55.pdf.
Tómas G. Gunnarsson, Graham F. Appleton, Hersir Gíslason, Arnþór Garðarsson, Philip W. Atkinson og Jennifer A. Gill 2007. Búsvæðaval og stofnstærð þúfutittlings á láglendi. Bliki 28: 19–24.
Umhverfisráðuneytið 1992. Iceland: national report to UNCED. Reykjavík: Umhverfisráðuneytið.
Höfundur
Kristinn Haukur Skarphéðinsson maí 2017, október 2018
Was the content helpful
Back to top
